کشاورزی ودامی

1)      تفاله نیشکر (باگاس)

      باگاس غذای حجیم خوشمزه و کاملاً ارزانی می باشد که محتوی مواد هیدروکربنه بوده و کمی خاصیت مسهلی دارد و به صورت خشک بهتر است ولی از نظر چربی و پروتئین کمی ضعیف بوده و دارای 6/9 درصد پروتئین، 5/0 درصد چربی، 8/19 درصد فیبر و 7/68 درصد مواد قابل هضم بوده و از نظر کلسیم غنی و فسفر ضعیف می باشد. ضمناً مقدار نیاسین آن زیاد و فاقد ویتامین A و D می باشد و موقعی که با کنسانتره مخلوط شود نتایج بهتری می دهد.

1)      کنجاله هسته خرما

     میزان پروتئین این کنجاله نسبتاً کم است ولی از اهمیت خوبی برخوردار است. اولین اسید آمینه محدود کننده آن متیونین است. نسبت کلسیم به فسفر آن در مقایسه با سایر   کنجاله ها بهتر است، تفاله هسته خرما خشک وشن مانند بوده و معمولاً آن را با غذای بهتری مخلوط می نمایند کوشش شده آن را با ملاس مخلوط نمایند و به مصرف برسانند ولی موفقیت آمیز نبوده و عمدتاً به مصرف گاوهای شیری می رسد زیرا معلوم شده در

جهت افزایش چربی شیر مؤثر است. نسبت پروتئین به انرژی در آن زیاد است.

2)      سبوس برنج (Rice Bran)

      سبوس برنج محصول فرعی است که از صیقل دهی دانه برنج (Oryza Satival) ضمن تولید برنج سفید به دست می آید. این محصول همچنین عمدتاً شامل دانه های ریز و یا شکسته برنج است، محصول متغیر است که از منابع مختلف به دست می آید، متغیر بودن آن به دلیل روش های عمل آوری مختلف و پوسته موجود در آن است، میزان پوسته موجود در آن باید حداقل باشد. میزان انرژی این فرآورده کم با میزان روغن 2 % و سطح پروتئین 15 % است. سبوس برنج تولید شده به روش مکانیکی حای انرژی بیشتری بوده که به علت میزان چربی بالای آن (حدود10 % ) است. رنج استفاده از آن در خوراک دام    7- 5% است و به علت دارا بودن سیلیس زیاد اگر بیشتر از این رنج از آن استفاده شود موجب زخم شدن دهان دام می گردد و مصرف خوراک پایین و در نتیجه به دام و تولید آن ضربه می زند.

3)      ملاس چغندر قند

     ملاس چغندر قند یک محصول فرعی است که در هنگام تولید قند از چغندر قند به دست می آید. برای به دست آوردن ملاس، چغندر قند خرد شده و قندهای موجود در آن در آب گرم آزاد می گردند. بعد از کریستاله شدن قند موجود در محلول آب یک مایع سیاه رنگ غلیظ (ملاس) باقی می ماند. معمولاً ملاس تولید شده به تفاله چغندر افزوده می شود، اما مقادیری از آن هم به صورت مایع و به طور جداگانه به فروش می رسد.

    این محصول حاوی 75- 70 % ماده خشک است که 50 % از این مواد را قندها تشکیل    می دهند. میزان پروتئین خام در ملاس 7- 4 % بوده و بخش عمده آن شامل ترکیبات ازته

غیر پروتئینی از جمله آمین ها و تبائین ها است. این ترکیبات باعث ایجاد بوی ماهی در هنگام استخراج قند می گردند.

     خوش خوراکی ملاس چغندر قند خوب بوده، اما شیرینی آن به اندازه ملاس نیشکر نیست. میزان کلر، سدیم و پتاسیم آن بالاست. برای حیوانات به عنوان یک ترکیب ملین شناخته می شود. سطوح بالای قند موجود در آن در نشخوارکنندگان می تواند باعث بروز اسیدوز گردد. در شرایط مناسب تا یک سال به خوبی قابل نگهداری است، در آب و هوای سرد غلیظ خواهد شد.

     معمولاً در تانکر یا مخزن نگهداری می شود و به وسیله نیروی جاذبه تخلیه می گردد، به فرآیندهای پلت سازی و حجیم سازی خوراک ها کمک می نماید. ملاس می تواند به یک ماده جاذب مانند سبوس، دانه های آبجو سازی، جوانه های مالت و غیره افزوده شود. ارزش غذایی این محصولات تا حد زیادی به ماده جاذب مورد استفاده بستگی دارد

1)      آنزیمیت (نام تجاری زئولیت، مخصوص خوراک دام، طیور و آبزیان)

      زئولیت از نظر ترکیب، آلومینوسیلکات های آبداری هستند که عناصر اصلی آن ها ,Al Si و  O بوده و در شبکه بلوری ثابت و غیر قابل تغییراند ولی عناصر دیگر نظیر ,Na ,K  Ca  و Mg  می توانند با بعضی عناصر تبادل یونی انجام دهند.

      نوع آرایش این عناصر در شبکه بلوری با توجه به ترکیب شیمیایی و شرایط تشکیل، از هم متفاوت بوده و این امر سبب تشکیل حفرات و کانال های مرتبط به یکدیگر، با حجم و ابعاد متفاوت در شبکه بلوری می گردد که ویژگی های شبکه بلوری، خواص فیزیکی زئولیت را مشخص می کند و بر اساس شناخت کامل این ویژگی ها می توان کاربرد هر کانی زئولیت را در صنایع مختلف تعیین نمود.

Freder.Mumpton    بنیان گذار و رئیس کمیته بین الملی زئولیت طبیعی در آخرین جمع بندی خود در کنگره جهانی 1997 زئولیت چنین اظهار نظر کرده است:

   «کاربرد هر زئولیت بایستی با شناخت کامل از خواص فیزیکی شبکه بلوری، شرایط تشکیل، درصد کانی زئولیت و کانی های همراه صورت پذیرد. حتی یک زئولیت نظیر    Clinoptilolite  با کانی نظیر خود از یک معدن دیگر، دارای ویژگی های فیزیکی متفاوت بوده و در آزمایشات علمی نتایج متفاوتی را نشان داده اند.»

      در ایران نوعی زئولیت به نام کلینوپتیلولایت توسط شرکت افرند توسکا شناسایی و در صنعت دام و طیور مورد آزمایش قرار گرفته است که نتایج مطلوبی به همراه داشته است.

     آنزیمیت زئولیتی است فرآوری شده که حاوی حدود 90 درصد کلینوپتی لولایت بوده و با دانه بندی های مختلف برای تغذیه دام، طیور و آبزیان به کار می رود.

     اضافه نمودن آنزیمیت در آغوز و شیر مصرفی گوساله ها موجب جلوگیری از اسهال نوزادان، کاهش تلفات و رشد سریع تر آن ها می گردد.( lit/g 1)

     مخلوط نودن آن در کنسانتره باعث ازدیاد میزان و چربی شیر شده و از اغلب بیماری های گوارشی مانند اسیدوز جلوگیری می نماید. مصرف آنزیمیت در خوراک گوساله های پرواری باعث هضم بهتر خوراک، اشتهای بیشتر و در نتیجه افزایش وزن گوساله ها تا 10 % می گردد. مصرف آن در خوراک گوسفندان باعث جلوگیری از اسهال بره ها و متعادل نمودن فلور میکروبی روده ها و کاهش تلفات و جذب بهتر کلسیم و جلوگیری از خاک خوری می گردد.

1)      سبوس گندم (Wheat Bran )

       سبوس گندم یک محصول فرعی است که هنگام تولید آرد حاصل می شود این فرآورده از دانه های خرد شده گندم و یا از گندم هایی که پوست (سبوس) آن ها جدا شده به دست می آید. سبوس گندم از پریکارپ (PeriCarp) و پوشش دانه (Testa) و یا سبوس درشت تشکیل می شود.

      میزان فسفر و منیزیم این فرآورده بالا، اما کلسیم آن پایین است. میزان انرژی و سطوح نشاسته این فرآورده نیز کم است، خوش خوراکی آن متوسط می باشد.

     فاقد عوامل ضد تغذیه ای است، اگرچه ماهیت فیزیکی این فرآورده می تواند میزان استفاده از آن را محدود نماید.

2)      کنجاله ی  سویا

       کنجاله ی سویا محصول فرعی از صنعت تولید روغن است. روغن موجود در لوبیای سویا استخراج می شود و باقی مانده با حرارت مناسب عمل آوری شده و کنجاله سویا را تشکیل می دهد. هنگامی که لوبیای سویا خرد می گردد سه محصول اصلی حاصل می شود: روغن، کنجاله و پوسته ها، سپس مواد باقیمانده گرما داده شده و به صورت پولکی در می آیند. مواد باقیمانده به منظور کاهش عوامل ضد تغذیه ای موجود در آن ها و خارج نمودن باقیمانده های حلال موجود در آن حرارت داده می شود. به طور متوسط به ازای هر تن لوبیای خرد شده، 750 کیلو گرم کنجاله سویا تولید می شود. لوبیای نیمکره شمالی در

ماه های مهر و آبان برداشت شده در حالی که در نیمکره جنوبی از بهمن تا فروردین برداشت می شود.

       احتمالاً کنجاله سویا در بین منابع پروتئینی گیاهی دارای بهترین کیفیت است و در سطح گسترده ای در گوشه و کنار جهان مورد استفاده قرار می گیرد.

      کنجاله سویا حاوی انرژی و پروتئین بالایی بوده و در ضمن ساختار اسید آمینه آن از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است. میزان اسید آمینه لیزین آن بالا، اما میزان متیونین آن کم است. در حدود 95 % ازت موجود در آن به صورت پروتئین حقیقی بوده و برای تمام حیوانات مناسب است. میزان فسفر آن بالا بوده و تقریباً 50 % از فسفر آن قابل استفاده است. سویا منبع خوبی از ویتامین های گروه B و D محسوب می گردد. پودر یا پلت آن به رنگ زرد کم رنگ و از خوش خوراکی خوبی بر خوردار است.

     باز دارنده تریپسین (Trypsin inhibitor ) و هماگلوتین های (Hemaglutin ) موجود در آن معمولاً از طریق عمل آوری با حرارت در حین مراحل تولید غیر فعال       می گردند. سایر عوامل ضد تغذیه ای غیر فعال شده می توانند شامل مواد گواترزا،    ساپونین ها، استروژن ها (  Oestrogens) ضد ویتامین ها و فیتات ها می باشند.

3)      پرمیکس (مکمل های معدنی)

     این محصولات شامل گروه وسیعی از مواد معدنی هستند که جهت متعادل ساختن میزان مواد معدنی موجود در مواد اولیه به جیره دام و طیور افزوده می شوند. اغلب این محصولات به صورت ترکیب های معدنی هستند. هنگامی که مواد معدنی موجود در مواد اولیه نتواند احتیاجات حیوان را تأمین نماید از مکمل معدنی استفاده می شود. مکمل های معدنی طوری تهیه می شوند که مناسب گونه، سن و سطح خاصی از تولید خاص باشند.

بعضی مکمل ها به نحوی فرموله می شوند که برای استفاده در اغلب جیره ها مناسب هستند، مثل مکمل های حاوی منیزیم بالا نشخوارکنندگان، گاو های خشک و مکمل های چند منظوره، جهت جلوگیری از احتمال بروز عوارضی که در اثر کمبود مواد معدنی به وجود می آیند، ضروری هستند.معمولاً این محصولات به نحوی تهیه می شوند که عناصر معدنی کم نیاز و پر نیاز و همچنین ویتامین ها را تأمین نمایند و رنگ آن ها از خاکستری تا قهوه ای می باشد. خوش خوراکی آن متوسط می باشد. برای گوسفند نیازی به افزودن مکمل مس نیست.